Kiriş Nedir, Kiriş Çeşitleri Nelerdir?

Kiriş yapıları, inşaat ve bazı mühendislerin aşina olması gereken önemli yapı elemanlarıdır. Bu yapılar, ağırlığın nasıl aktarıldığı konusunda önemli rol oynar ve binanın temelinin zemine sağlam bir şekilde oturmasını sağlamaktadır. En yaygın kiriş yapısı türleri, sabit, asılı ve basit destekli kirişleri içermektedir. Bu makalede, kiriş yapısının ne olduğu, inşaat işçileri ve mühendisler tarafından kullanılan en yaygın kiriş türlerini anlamanın neden önemli olduğunu anlatacağız.

Kiriş Ne Demek?

Kiriş, bina çerçevesinden gelen dikey yüke dayanmak için yatay olarak uzanan yatay bir yapı elemanıdır. Kiriş yükü alır ve uçlara dağıtır ve kirişin her iki tarafındaki kolonlara, duvarlara ve direklere aktarır. Sadece kiriş eksenine yanal olarak uygulanan yüklere dayanır.

Kiriş Çeşitleri Nelerdir?

Aşağıdakiler inşaat mühendisliğinde kullanılan farklı kiriş türleridir,

İnşaat Malzemesine Dayalı

Kereste Kiriş

Ahşap kiriş genellikle ahşap çatı makas yapımında kullanılır. Ahşap karkas yapıda kirişleri destekleyen kolon ve direklerle birlikte kullanılırlar. Ahşap kiriş, ahşap kirişin her iki yanındaki iki direk arasında yatay olarak uzanır. Ayrıca ahşap malzemelerden yapılmış eski evlerde döşeme plakalarını desteklemek için kullanılırlar. Kereste, uygun işlem ve bakım yapıldığında güçlü ve dayanıklı bir yapı malzemesidir. Ancak, beton gibi gelişmiş yapı malzemelerinin piyasaya girmesiyle, uygulamaları artık sınırlıdır.

Çelik Kiriş

Çelik Kirişler, kalıplara dökülen ve Kirişler gibi çeşitli şekillerde haddelenmiş erimiş çelikten üretilir. Çelik kirişler, diğer inşaat malzemelerine göre güçlü, dayanıklı ve yüksek mukavemetli bir malzemedir. Çelik kirişler, bina, atölyeler, çelik çatı makasları, köprüler, teleferik vb. gibi farklı inşaat türlerinde kullanılmaktadır.

Betonarme Kiriş

Betonarme kirişler, enine dış yükleri taşımak üzere tasarlanmış bir binanın önemli yapı elemanıdır.  Bu, eğilme momentine, kesme kuvvetlerine ve bazı durumlarda uzunlukları boyunca burulmaya neden olacak şekilde yüklenebilir. Bilindiğiniz gibi beton, basınçta güçlü, gerilimde ise çok zayıftır. Bu nedenle, bu kusurları gidermek ve dengelemek için Çelik donatı, betonarme kirişlerde çekme gerilmelerini almak için kullanılır.

Kompozit Kiriş

Bir birim olarak hareket etmek üzere bir araya getirilen iki farklı malzeme kullanılarak yapılan yapısal bir bileşendir. Bina yapımında örnek olarak çelik ve beton kompozit kiriş kullanılmıştır. Bu beton levha çelik geniş bir flanşla bağlanmıştır.

Yüklere ve Desteklere Dayalı

Basitçe Desteklenen Kiriş

• Basit mesnetli kiriş, kirişin önemli ve basit tiplerinden biridir. Adından da anlaşılacağı gibi, her iki ucundan desteklenir, bir ucu sabitlenir ve diğer ucu ya sabitlenir veya makaralar kullanılır.
• Bu kiriş genellikle hem eğilme hem de kesme ve bazen sadece silindir ucu kullanıldığında öteleme momenti yaşar.
• UDL (düzgün yayılı yük), UVL (düzgün değişen yük), konsantre yük vb. türlere göre kiriş eğilme ve kesme değişmekle yükümlü olacaktır.

Sabit Kiriş

Her iki ucunun sabitlendiği ve dönme hareketinin kısıtlandığı kiriş tipleridir. Ayrıca, uçlarında dönme özgürlüğü olmayan Kiriş türü Sabit Kiriş’tir. Kirişlerin Uç Bağlantıları, uç dönüşü veya eğilmeyi sınırlamak için takviyelerle sağlanır. Gerçekte, tüm yüksek binalar sabit kirişlerden yapılmıştır, ancak bunları sabitlemenin tek yolu farklı görünmektedir. Yüksek dünya ticaret merkezi binasının 110 katı sabit kiriş olarak kabul edilebilir. Ara kolon ve kirişlerin varlığından dolayı bu durum net olarak görülmeyebilir.

Saplama Kiriş Nedir?

Tanım olarak iki ucunda da kolona değil başka kirişe saplanan kirişe saplama kiriş denmektedir. Ana kirişe saplanan ufak boyutlara sahip olan kiriş saplama kiriş olarak adlandırılmaktadır.

Kolon ve Kiriş Farkı

Kiriş ve kolonların yapısal farkı, kolonlar binayı taşıyan, kirişler kolonları birbirlerine bağlayan alanları oluşturan döşemeleri taşıyan, ayrıca kolonların ve yapının deprem ve benzeri durumlarda birbirlerine bağlı kalarak destek olmasını sağlayan yapı elemanıdır.