Radye Temel Nedir?

Radye temel, çok yaygın olarak kullanılan bir temel sistemi türüdür. Radye temel, Mat temel olarak da bilinir. Radye temelin tanımı, çalışma prensibi, ne zaman radye seçileceği, radye temel çeşitleri, radye temel malzemeleri, radye yapım aşamaları vb. aşağıda açıklanmıştır.

Radye Temel Ne Demek?

Radye temel aslında çelik, destekleyici kolonlar veya duvarlarla güçlendirilmiş geniş bir zemin alanına oturan ve yapıdan toprağa yükleri aktaran kalın bir beton levhadır. Genellikle, mat temel, desteklediği yapının tüm alanına yayılır. Radye temel, genellikle, toprak durumunun kötü olduğu konut veya ticari binalar, depolama tankları, silolar, ağır endüstriyel ekipman temelleri vb. gibi yapıları desteklemek için kullanılır.

Radye Temel Çalışma Prensibi

Radye temelin ne zaman kullanılacağı hakkında daha iyi bir fikir edinmek için radye temelin nasıl çalıştığını anlamak önemlidir. Çalışma prensibine kısaca bir göz atalım.

Radye temel, binadan gelen toplam yükü tüm zemin kat alanına iletir. Radye temelin gerilme dağılım mekanizması çok basittir. Yapının toplam ağırlığı ve şiltenin kendi ağırlığı hesaplanır ve zemindeki gerilmeyi hesaplamak için kapladığı temelin toplam alanına bölünür. Radye temelde olduğu gibi temelin toprakla temas alanı diğer temel türlerinden çok daha fazladır, dolayısıyla yük daha geniş bir alana dağılır ve bu nedenle zemin üzerindeki gerilme daha az olur ve zeminin kesme göçmesi olasılığı azalır.

Radye Temel Ne Zaman Seçilmelidir?

Temel tasarımı için en önemli hususlardan biri doğru temel tipini seçmektir. Radye temel ne zaman tercih edilir;

• Toprağın taşıma kapasitesi düşüktür.
• Yapının yükü geniş bir alana dağıtılmalıdır.
• Bireysel veya başka herhangi bir temel alanı, yapının altındaki toplam zemin alanının yaklaşık %50’sini kaplayacaktır.
• Sütunlar veya duvarlar, tek tek temellerin üst üste gelmesi için çok yakın yerleştirilmiştir.
• Topraktaki stres azaltılmalıdır.
• Bireysel temel kullanılması durumunda farklı oturma olasılığı vardır.
• Toprak tabakaları tahmin edilemez olduğunda ve sıkıştırılabilir toprak cepleri içerdiğinde.
• Bodrum yapılacak.                                               
• Başka herhangi bir temel türü avantajlı bir şekilde kullanılamaz.

Radye Temel Çeşitleri

Zeminin durumuna ve temele binen yüke bağlı olarak birkaç tip radye temel kullanılabilir.

İnşaatta kullanılan farklı radye temel türleri şunlardır:

1. Düz plaka mat
2. Kolonun altında kalınlaştırılmış levha
3. İki yönlü kiriş ve döşeme
4. Kaideli Plakalar
5. Kazıklı Radye
6. Sert Çerçeve Mat veya Hücresel radye temeli

Farklı mat temeli türleri aşağıda kısaca tartışılmaktadır.

1. Düz Plaka Mat

Bu, radye temelin en basit şeklidir. Bu tip şilte, kolonlar ve duvarlar küçük aralıklarla eşit aralıklarla yerleştirildiğinde ve maruz kalan yükler nispeten küçük olduğunda kullanılır. Her iki yönde de donatı yapılır ve kolon konumlarında ve taşıyıcı duvarlarda daha fazla donatı gerekir. Bu tip radye temellerin kalınlığı ekonomik nedenlerle genellikle 300 mm ile sınırlıdır. Daha kalın bir levha ekonomik olmaz.

2. Kolon Altında Kalınlaştırılmış Levha

Kolonlar ve taşıyıcı duvarlar daha ağır yüklere maruz kaldığında, kolon ve perdelerin altında döşeme kalınlaştırılır ve diyagonal kesme ve negatif donatılara dayanacak şekilde ekstra donatı sağlanır.

3. İki Yönlü Kiriş ve Döşeme

Bu radye tipinde kirişler, kolonları ve duvarları birbirine bağlayan radye levha ile monolitik olarak dökülür. Bu tip radye, kolonlar daha uzak mesafeye yerleştirildiğinde ve kolonlar üzerindeki yüklerin değişken olduğu durumlarda uygundur.

4. Kaideli Plakalar

Bu tip hasırda kolonların tabanında bir kaide bulunur. Bu tip temelin amacı kolon altlarına kalınlaştırılmış düz levha ile aynıdır.

5. Kazıklı Radye

Bu tip radye temeller kazıklarla desteklenir. Sığ bir derinlikteki toprak yüksek oranda sıkıştırılabilir olduğunda ve su tablası yüksek olduğunda kazıklı bir sal kullanılır. Radye altındaki kazıklar oturmayı azaltmaya yardımcı olur ve kaldırma kuvvetine karşı direnç sağlar.

6. Sert Çerçeve Mat/Hücresel Radye Temeli

Bu radye tipinde temel duvarları derin bir kiriş görevi görür. Rijit çerçeve matı, kolonlar aşırı derecede ağır yükler taşıdığında ve bağlantı kirişleri 90 cm derinliği aştığında ifade edilir. Burada üst üste iki betonarme döşeme yerleştirilir ve her iki yönde temel duvarları ile birleştirilir ve böylece hücresel radye temel oluşturur. Bu tip radye çok rijittir ve gerekli döşeme kalınlığı çok yüksek olduğunda ekonomiktir.

Radye Temel İnşaatında Kullanılan Malzemeler

İşte radye temelin montajı için kullanılan bazı malzemeler-

• Kalıp
• Ara parçası
• Güçlendirme
• Somut

Radye Temel Yapım Süreci

Radye temel inşaatının temel adımları aşağıda belirtilmiştir.

1. Temelin sağlanacağı istenen derinliği belirleyin.
2. Toprağı gerekli derinliğe kadar kazın.
3. Toprağı sıkıştırın.
4. Su geçirmez bir membran sağlayın.
5. 3 ”düz çimento-kum macunu dökün.
6. Ara parçaları kullanarak gerekli aralığı koruyarak donatı döşeyin.
7. İstenilen derinliğe beton dökün.
8. Kürleme.

Sonuç olarak, şilte, basit inşaat süreci ve sığ derinlikte toprak durumunun kötü olduğu yerlerde etkinliği nedeniyle en yaygın ve popüler temel sistemlerinden biridir. Temelin optimum kullanımı için zemin durumu incelenmeli ve binanın yükleme durumu analiz edilmeli ve güvenli bir yapı için gerekli önlemler alınmalıdır.